Als spreker ben je een bevoorrecht mens. Dat realiseer ik me elke dag opnieuw. Als je publiek enthousiast is, krijg je direct na afloop applaus en leuke reacties. Vergelijk dat eens met een projectleider die drie maanden nodig heeft om een project succesvol af te ronden, en dan maar moet hopen dat zijn baas daar oog voor heeft. Of een advocaat die na een half jaar een zaak wint en dan pas een schouderklopje krijgt.

Complimenten v. waardering
Positieve reacties nadat je een klus hebt geklaard zijn er in twee gradaties: complimenten en waardering. De gevoelswaarde van beide loftuitingen is voor de ontvanger heel verschillend. Complimenten zijn fijn om te krijgen, maar waardering is in één woord geweldig. Dat zit zo. Met een compliment geeft iemand aan dat de prestatie prima was: inspirerend, grappig, knap, indrukwekkend, vakkundig, onderscheidend, of wat dan ook. Als iemand zijn waardering uitspreekt, laat hij blijken dat de prestatie niet alleen knap was, maar ook waardevol. Niet voor niets zit in waarderen het woord ‘waarde’ besloten.

Met een compliment zeg je tegen iemand: ‘Knap gedaan’, met waardering: ‘Jij bent waardevol voor mij of voor anderen.’ De meeste mensen willen graag waardevol en belangrijk zijn. Maar omdat veel mensen tegelijkertijd onzeker zijn over zichzelf, willen zij graag de bevestiging dat zij ook daadwerkelijk waardevol en belangrijk zijn. Vandaar dat mensen zo gek zijn op waardering.

De Ridder van de Weg
Wat waardering met mensen doet, werd me een aantal jaren geleden weer eens heel erg duidelijk, toen ik gastspreker was tijdens de algemene ledenvergadering van TVM verzekeringen. Annetta de Vries-Tabak, manager communicatie en marketing, vertelde mij het bijzondere verhaal van een vrachtwagenchauffeur die zijn baas vroeg of hij per direct twee maanden vakantie zou kunnen opnemen. Wat was het geval? Verzekerden van TVM die deelnemen aan het zogenaamde TVM veiligheidsplan kunnen worden onderscheiden als Ridder van de Weg. Chauffeurs die respectievelijk drie jaar (brons), vijf jaar (zilver), tien jaar (goud) en twintig jaar (goud met diamant) schuldvrij rijden, komen in aanmerking voor die bijzondere en eervolle onderscheiding. De uitreiking vindt jaarlijks plaats tijdens een grote manifestatie. De chauffeur in kwestie was slechts twee maanden verwijderd van die prestigieuze blijk van waardering. Een langdurige vakantie leek hem de veiligste manier om zich te verzekeren van de onderscheiding goud met diamant. Waardering doet écht iets met mensen.

Waarde waardering onderschat
Carrièresite StepStone voerde een onderzoek uit onder 21.262 werkzoekenden in 7 Europese landen. Daaruit bleek dat maar liefst 30 procent van de werknemers op zoek gaat naar een andere baan omdat de huidige werkgever niet genoeg waardering geeft. Erkenning wordt vaak over het hoofd gezien, terwijl mensen vooral willen horen dat hun inzet ertoe doet. Veel managers onderschatten dit. Door meer waardering te geven, kunnen bedrijven dus besparen op de kosten van werving en selectie en het inwerken van nieuw personeel. Terwijl werknemers die waardering krijgen ook nog eens een stapje extra willen zetten.

Wat doet u zelf?
Blijft de vraag waarom we dan toch vaak karig zijn met het uitspreken van onze waardering. Soms is het een kwestie van angst: we denken dat het bijvoorbeeld tot salariseisen zal leiden. Terwijl het omgekeerde het geval is: een gebrek aan waardering is alleen te compenseren met bijvoorbeeld grotere financiële prikkels. Een andere mogelijke verklaring is afgunst. Wie een ander z’n succes niet gunt, is in de regel terughoudend in het uiten van waardering.
Ga voor uzelf eens na hoe vaak u uw waardering laat blijken. Neem bijvoorbeeld drie personen in gedachten en vraag uzelf af wanneer u voor het laatst expliciet uw waardering naar deze mensen heeft uitgesproken. Als u lang moet nadenken, weet u genoeg.

Niet voor maar na
U kunt uw waardering overigens het best achteraf uitspreken. Dat heeft meer effect op mensen dan een beloning die u vooraf in het vooruitzicht stelt. In dat geval is er namelijk sprake van ‘voor wat hoort wat’. U kunt de verwachtingen van anderen dan niet overtreffen; met waardering achteraf wel. Zeker als die onverwacht is. Als u dus bijvoorbeeld bestaande klanten wilt laten blijken dat u het op prijs stelt dat zij u aanbevelen bij anderen, is het veel sterker om hen daar achteraf en onverwacht voor te belonen, dan daar vooraf een aanbrengpremie voor in het vooruitzicht te stellen. Pas daarbij wel op voor overdrijving. Je kunt mensen ook in verlegenheid brengen door te overdreven met relatiegeschenken te strooien. Als de ander zich daar ongemakkelijk bij voelt, schiet u uw doel voorbij.

Tot slot: de beste intenties
Sommige mensen uiten hun waardering overigens alleen als zij daar zelf beter van worden. Bijvoorbeeld omdat u iets voor hen zou kunnen terugdoen of omdat u hoger in rang bent. Wilt u weten of daar sprake van is, ga dan na of zo iemand ook weleens waardering heeft voor mensen die niets voor hem kunnen betekenen. Dat zegt vaak alles over zijn echte intenties.

Jos Burgers

Jos Burgers is veelgevraagd spreker en auteur van bestsellers zoals ‘Klanten zijn eigenlijk net mensen!’, ‘Relatiebeheer als groeistrategie’, ‘Hondenbrokken’ en ‘Geef nooit korting!’ Alle artikelen van deze auteur