Bestsellerauteur Kenneth Blanchard legde een tijd terug in een interview in
Managementboek Magazine uit waarom straffen meestal niet werkt. Vol overgave vertelde hij hoe zijn vriend een pup probeerde te leren om niet in huis te poepen. Elke keer dat het fout ging, gaf de vriend de hond een tik met de krant en gooide hem vervolgens het huis uit. Toen Blanchard zijn vriend op een later moment vroeg: ‘En, hoe gaat het?’, antwoordde die: ‘Niet zo goed. Hij poept nog steeds binnen, alleen springt hij nu wel helemaal uit zichzelf uit het raam!’ Het is de verhalenverteller Blanchard ten voeten uit. Een anekdote om duidelijk te maken dat complimenteren beter werkt dan straffen, als je iemand iets wilt leren of duidelijk wilt maken.
Dieren en mensenProefondervindelijk is vastgesteld dat een dier dat voor z’n goede gedrag wordt beloond sneller leert en het geleerde veel sneller onthoudt dan een dier dat wordt bestraft als het iets doet wat niet mag. Latere onderzoekingen hebben aangetoond dat dit ook opgaat voor mensen. Wie complimenten krijgt, wordt aangemoedigd om alles zo goed mogelijk te doen. Bij het maken van complimenten ga je je automatisch meer focussen op wat er zoal goed gaat. En juist dat gedrag krijg je dan van de ander terug. Wat je aandacht geeft groeit.
Complimentenprocedure?Complimenten hebben een enorme impact op mensen. Ze kosten niets. En toch zijn wij er erg zuinig mee. Terwijl gebrek aan waardering vaak de reden is waarom mensen ontslag nemen, vrijwilligers stoppen met hun belangeloze werk en veel (privé)relaties stuklopen. De onderzoekers Kim Cameron, Jane Dutton en Robert Quinn stelden ooit vast dat teams waarin de teamleden onderling positief met elkaar communiceren veel beter presteren dan vergelijkbare teams waarin op een negatieve manier wordt gecommuniceerd. Maar in organisaties staat geen kritiek krijgen vaak gelijk aan het krijgen van een compliment.
Mijn vriend en collega-spreker Feike Cats betoogt met enige regelmaat dat het heel vreemd is dat de meeste organisaties wel een klachtenprocedure hebben, maar dat er maar weinig organisaties zijn met een complimentenprocedure. Terwijl het toch veel leuker is om complimenten te krijgen. Hoe is dat binnen uw organisatie? Waar komen de complimenten binnen? Worden ze ook gedeeld en gevierd?
Niet van natureNatuurlijk moeten complimenten gemeend zijn, maar hoogleraar Roos Vonk heeft aangetoond dat je daarbij zelfs een beetje mag overdrijven. Al lijkt het meer op slijmen dan op complimenteren, in de ogen van de ander is het niet snel misplaatst.
Blijft de vraag: als het dan zo’n groot effect heeft, waarom doen we het dan niet wat vaker? Blijkbaar ligt het niet in onze volksaard om complimenteus te zijn. We hebben geen complimentencultuur. We vinden het lastig of we stellen het uit. En van uitstel komt dan vaak weer afstel. Of we vinden het risico te groot. We zijn bang dat we voor slijmbal worden uitgemaakt. Dat iemand denkt: wat wil je van me? Of dat we anderen tekortdoen.
Er is zelfs een Nationale Complimentendag in het leven geroepen om ons aan te sporen onze intenties om te zetten in daden. Nu is de kans groot dat u zichzelf ziet als een gunstige uitzondering. Wij denken namelijk allemaal dat we complimenteuzer zijn dan de gemiddelde Nederlander. Gaat er weleens een dag voorbij dat u geen complimenten krijgt? En zo ja, komt dat dan misschien omdat er ook dagen zijn waarop u ze zelf niet geeft?
Hoe moet dat eigenlijk, complimenteren?Als u zich voorneemt om het wapen van het compliment in het vervolg wat vaker in te zetten, volgen hier nog enkele do’s en don’ts:
- Voorkom algemeenheden en maak uw compliment zo concreet en specifiek mogelijk. Hanteer de ik-vorm en maak duidelijk wat u met name zo aansprak.
- Complimenten hebben weinig effect als ze gaan over iets waar de ander zelf weinig invloed op heeft gehad. Wel als ze gaan over wat mensen hebben bereikt door hun eigen inspanning.
- ‘Praise in public, punish private’, zei oud-ijshockeybondscoach Larry van Wieren ooit. Prijs iemand bij voorkeur in aanwezigheid van anderen, tenzij diegene daar absoluut niet van gediend is.
- Uit uw waardering met enige regelmaat, maar wel op onregelmatige tijden, om te voorkomen dat het als een kunstje wordt gezien.
- Pas op voor het gebruik van de verkeerde woorden. Iemand was ooit zeer enthousiast over mijn presentatie, maar noemde het na afloop ‘een leuk praatje’. Voor je het weet worden je complimenten door de ander opgevat als een belediging.
- Wees terughoudend met het complimenteren van een groep mensen. Hoe goedbedoeld ook, u loopt het risico dat u niemand echt raakt.
- En tot slot: misbruik het compliment niet om daarmee uw aansluitende kritiek een zachte landing te geven.
Bij dit laatste advies moet ik altijd denken aan de volgende anekdote:
Manager: ‘Karel jongen, we kunnen je eigenlijk niet missen!’
Karel: ‘O nee meneer?’
Manager: ‘Nee, maar we gaan het wel proberen.’
