Schríjf dat artikel!

David Bloch
Perfect Presentation

Print

Bewaar

Of het om een boek, een verslag of een artikel gaat, het verhaal hieronder heeft in essentie betrekking op het schrijven van álle teksten. Zeker ook teksten die u voorbereidt om uw klanten, uw eigen management en medewerkers, te 'bereiken' en beïnvloeden.

Voor u als verkoper zeer belangrijk, omdat de kwaliteit van uw schriftelijke rapportering de effectiviteit van uw taak binnen uw organisatie ondersteunt!

U wilt dus een tekst schrijven. Maar u komt er niet aan toe. U vindt altijd weer redenen om er niet aan toe te komen.

• Daar heb ik de tijd niet voor. 
• Ach, ik weet nog niet genoeg over het onderwerp.
• Wie zou dat nou kopen?
• Niemand zal het uitgeven.
• Ik kan niet schrijven. 
• Ik weet niet hoe ik moet beginnen.

Merkt u hoeveel negatieve gedachten u nu al belemmeren, zonder dat u één woord op papier heeft gezet?

Misschien herkent u dit soort gedachten:

• Als ik met pensioen ben ...
• Hoe bouw ik een verhaal op?
• Hoe maak ik dit onderwerp boeiend voor een breder publiek?
• Wat wil ik nu eigenlijk vertellen?

In dit artikel krijgt u inzichten die u een hart onder de riem steken en u aanmoedigen dat boek, rapport of artikel tóch te schrijven!

Het ene boek is het andere niet
Net zoals met rapporten en artikelen kunnen we veel soorten boeken onderscheiden, van roman tot geschiedenis, van technische verhandeling tot vakliteratuur, van reisgidsen tot romantische korte verhalen.

Begin aan het begin
Een boek, ons voorbeeld, is een verzameling woorden (illustraties horen er ook bij). Deze woorden zijn uitingen van uw gedachten. We gaan ervan uit dat u gedachten heeft!

► De clou ligt in het woord 'uitingen' - dat is het proces dat we gaan bekijken.

De ene schrijver is de ander niet. Iedereen is anders in zijn stijl van schrijven. Hier onderscheiden we:

• de taal; en ...
• het fysieke proces van opschrijven.

Over de taal kunt u later lezen. Over het fysieke proces is het volgende van belang: het ligt aan u om te ontdekken hoe u het beste 'schrijft'. Is het:

• inspreken in een voicerecorder (wat u of een ander daarna uitwerkt)?
• losse aantekeningen maken (die u of een ander uitwerkt)?
• uw gedachten direct met de hand opschrijven, en daarna ordenen?
• meteen alles intikken (tekstverwerker)?

Het maakt niets uit hoe u het doet, als u maar weet welke methode het beste bij u past. Verder is het van belang om te weten in welke omstandigheden u het meest creatief bent. Is het:

• meteen na het opstaan 's ochtends?
• midden in de nacht?
• in het weekend?

Tot slot is het essentieel dat u onderzoekt welke andere factoren een rol spelen, zoals de voorwaarde dat:

• u alleen bent
• er rustige muziek speelt op de achtergrond
• u een pot koffie bij de hand hebt; of ...
• er een 'deadline' is.

Ik zelf werk het beste wanneer ik weg ben van kantoor (mijn eerste versie van dit stuk schreef ik in een rustig hotel op een bosrijke heuvel in Duitsland), in de ochtend (ik begin nu trek te krijgen in mijn lunch!), en ik schrijf rechtstreeks op mijn laptop.

'If you think you can, or you think you can't, you'll always be right'
Deze wijze woorden van Henry Ford geven aan hoe u uzelf beïnvloedt. Aan het begin van het artikel heeft u een aantal negatief geformuleerde excuses gelezen om het schrijven uit te stellen. Als u dergelijke excuses heeft, dan heeft het weinig zin dat u dit artikel verder leest! Alleen ú kunt uw gedachten veranderen; als het voor u belangrijk is om uw grenzen te verleggen en uw boek (artikel, verslag ...) te schrijven, dan ligt het aan u om uw gedachten te veranderen en ze positief te formuleren.

Creativiteit
Uw overtuiging dat u iets te vertellen heeft is een essentiële drijfveer in het schrijfproces. Het voelt als een innerlijke drang, een bron van woorden en ideeën die opborrelen en naar buiten willen. Aan u deze te uiten!

Ja, u kunt een cursus tekstschrijven gaan volgen. U kunt allerlei schema's gaan opstellen voor de indeling. U kunt uzelf een schrijfschema opleggen ('x-pagina's per dag'). U kunt allerlei voorwaarden stellen ('wanneer het regent, en nadat ik de boodschappen heb gedaan, en de hond heb uitgelaten, en de kinderen met hun huiswerk heb geholpen'). Maar één ding is duidelijk: BEGIN!

U hééft al ideeën, u hééft al woorden. BEGIN! Schrijf ze op. En schrijf totdat u niet meer kunt schrijven. Totdat u een tevreden en voldaan gevoel krijgt in uw lijf. Totdat u moe bent. Totdat u ontdekt wat juist úw persoonlijke 'stop-signaal' is.

De leegte ontstaat om weer opgevuld te worden. Zo werkt de Natuur. U hoeft niet te tobben over de informatie, woorden en beelden. Aan u slechts de taak om ze te ontvangen, om ze tot uiting te brengen en vertrouwen te hebben in het ondoorgrondelijke wonder van dit creatieve proces. Zie uzelf als een doorgeefluik voor datgene wat diep in uw on(der)bewustzijn plaatsvindt. Leer om hiervan te genieten. Hoe meer u ervan geniet, hoe vaker en duidelijker de creatieve signalen zullen doorkomen.

De blokkades hebben zelfs speciale namen gekregen, zoals writer's block. Zie dit als een laag of filter tussen u en nog meer prachtige bronnen van ideeën. Alles heeft z'n tijd. Lange-afstands-hardlopers herkennen de muur, een blokkade waar ze doorheen gaan om een tweede bron van energie aan te boren (second wind).
Als u ooit heeft meegedaan aan een brainstorm-sessie, dan zult u hoogstwaarschijnlijk herkennen hoe de eerste lading oplossingen gevolgd wordt door een pijnlijk gebrek aan ideeën; maar als u geduldig blijft denken aan de vraag of probleemstelling, komt uiteindelijk een tweede stroom oplossingen naar boven. Niet voor niets spreken we van 'naar boven' - het gaat om een diepe, onuitputtelijke bron die we alleen maar hoeven aan te spreken met geduld en respect.

Verzamel materiaal
Naast de voorafgaande tips kunnen sommige lezers baat hebben bij deze suggesties:

• Pak een map of een schoenendoos, of maak een la vrij, of open een bestand in de computer. In uw planningsfase is dit de bestemming voor al uw losse gedachten, aantekeningen en illustraties.
• Pak een bloknoot of een dicteerapparaat, zelfs uw mobieltje. Tijdens een lange wandeling of autorit mijmert u over uw onderwerp, en noteert u alles wat in u opkomt.
• Zorg voor een bloknoot naast uw bed en in de auto. Eigenlijk - overal waar u bent, want dan kunt u de flarden van ideeën onmiddellijk vastleggen.
• Bezoek een bibliotheek. Bespreek uw onderwerp met de medewerk(st)er - u krijgt vast nog meer waardevolle aanwijzingen.
• Bel of schrijf collega's; stel ze specifieke vragen, en vraag om hun praktijk­ervaringen (anekdotes).
• Google op specifieke woorden of uitdrukkingen en laat de resultaten u verder prikkelen.

Structuur - of rode draad?
U moet beslist voorkomen dat uw tekst als 'rommelig' overkomt. Verwar echter nooit een logische structuur met een logisch argument. Verwar deze evenmin met de rode draad of de boodschap van uw verhaal.

Sommige schrijvers verpesten een prima tekst door in minutieus detail, eventueel denkbeeldige kritiek te voorkomen over de logica van de structuur. De volgorde van uw hoofdstukken en de inhoud van ieder hoofdstuk maakt u zelf relevant. Ja, uw argumenten moeten logisch zijn; dat zijn de kleine onderdelen van de hele tekst.

► Wat u schrijft moet de lezer continu tot dezelfde conclusie brengen, een conclusie die ik de 'boodschap' noem.

Hoe werkt dat? Stel, u leest een boek of artikel. Een collega vraagt u erover. De eerste vraag gaat bijna altijd over de verpakking, de gevoelswaarde van het geheel: Hoe was het? Typische antwoorden zijn losse bijvoeglijke naamwoorden of uitdrukkingen: Leuk. Ja, de moeite waard. Boeiend. Makkelijk leesbaar.
De tweede vraag gaat dan over de inhoud: Waar gaat het over? Gegarandeerd geeft u een beknopt antwoord (of u zegt: Hier, lees het zelf!) dat uw slotconclusie van de tekst weergeeft. Deze zin heet dan de 'boodschap'.

Het schrijfproces zelf
Even vergelijken met de brainstorm-sessie. Enkele van de regels zijn deze: iedereen mag zijn ideeën opperen, iedereen heeft gelijk, niemand mag voorlopig kritiek uiten op een geopperd idee (totdat juist deze fase bereikt is).

Zo ook met schrijven. Laat de woorden en ideeën maar stromen, want zodra u oordeelt, blokkeert u de stroom.
Ja, u kiest wel uw woorden, want het verschil tussen het ene woord en het andere voelt u feilloos aan. De ene uitdrukking beschrijft perfect wat u voelt en denkt, terwijl met de andere woordkeuze u de juiste aansluiting op het gewenste beeld mist.
Sommige schrijvers redigeren terwijl ze schrijven, anderen nemen het stuk door aan het einde van iedere sessie. Ik zelf neem het hele stuk door - of het een artikel, boek of script is - pas als het geheel af is. Ik merk dat ik verrassend weinig verander, aan woordkeuze noch volgorde.

Als u een presentatie houdt, en een vliegtuig passeert, of een luisteraar niest, kunt u het beste uw zin opnieuw beginnen om de complete gedachte in z'n geheel duidelijk te laten overkomen. Zo ook als u pauzeert tijdens het schrijven, dan kunt u het beste de laatste paar regels lezen voordat u weer met het schrijven begint.

Lezergerichtheid
Vooral in uw studietijd heeft u moeilijk leesbare teksten doorgeworsteld. Omdat het nu eenmaal moest. Nu merkt u dat u makkelijk leesbare teksten verkiest boven moeilijk leesbare teksten; deze laatste laat u zoveel mogelijk liggen.

► Wilt u dat anderen uw boek of artikel lezen, span u in om de leesbaarheid te verhogen. Zelfs wetenschappelijke stukken kunnen baat hebben bij de volgende tips:

Leesbaarheidstips

• Gebruik waar mogelijk de u-vorm. Spréék als het ware met uw lezer. Vermijd 'men' en 'mensen' (zeg over welke mensen u het heeft: lezers, schrijvers, werknemers, onderzoekers ...).
• Let op stopuitdrukkingen of stopwoorden. (In de eerste versie van dit artikel kwam het woord 'ook' 11 keer voor!).
• Beperk de lengte van uw zinnen. Wissel de lengte af. Let op zinnen die meer dan twee regels bestrijken.
• Vermijd tangconstructies of zinnen binnen zinnen.
• Onderscheid ouderwetse schrijftaal van actuele schrijftaal die grammaticaal correcte spreektaal weerspiegelt. Schrap woorden als thans (behoort bijna uitsluitend tot de spreektaal van conducteurs bij de Nederlandse Spoorwegen!), wellicht (gebruik 'misschien'), heden (= vandaag), toekomstplannen (onzin; ooit plannen gehad voor het verleden?), verwachtingspatroon (= sociobabbel voor 'verwachting', dat meestal bedoeld wordt), het een en ander (?). Natuurlijk, als u een roman schrijft waarin u bepaalde types wilt beschrijven, dan hoort dit soort taal er juist bij wanneer zij spreken!
• Schrijf zoveel mogelijk in de tegenwoordige tijd; zo houdt u het verhaal actueel en levendig. Zelfs een stuk over geschiedenis komt tot leven in de tegenwoordige tijd.
• Gebruik waar mogelijk de actieve, bedrijvende vorm van het werkwoord.
• Houd het positief. Draai negatief geformuleerde zinnen om. U zult verbaasd zijn hoe eenvoudig en direct sommige zinnen worden, en hoeveel makkelijker een tekst zonder 'niet' leest!

Illustraties en nog meer
U schrijft om gelezen te worden. Merkwaardig genoeg verhogen illustraties, citaten, kaders en korte alinea's de leesbaarheid van uw tekst. Stel u voor: twee hele pagina's tekst als één blok, als één alinea. Leesbaar? Niet echt.

De bladspiegel wint aan leesbaarheid wanneer u de lengte (grootte) van alinea's afwisselt.

Tussenkopjes zijn perfect op hun plaats in boeken, artikelen en zelfs (zakelijke) brieven én e-mails. Door de verhoogde informatiestroom zijn velen 'koppensnellers' geworden, en gepaste kopregels helpen de informatieoverdracht. Wel een waarschuwing hierbij: de woorden die de inhoud van de alinea of paragraaf aangeven, mag u nooit in de eerste zin herhalen.

Echte plaatjes (illustraties) maken de tekst luchtiger. Om deze reden gebruiken de redacteuren van sommige bladen geschikte amusante cartoons bij de diverse artikelen. Ook de foto van de schrijver, met geschikte bijschrift, trekt aandacht.

Terwijl u schrijft, maakaantekeningen in de tekst over ideeën voor illustraties die in u opkomen. Pas later kunt u deze schrappen, of de geschiktheid ervan overleggen met uw redacteur. Dit geldt zeker voor meer wetenschappelijke teksten, die bekend zijn om hun droogte.

Kunt u zich ook zo beknopt uitdrukken? (Bron: een advertentie van KPMG)
De keuze van een passende titel hoort in deze paragraaf. Is het u opgevallen hoe de titel van een boek uw aandacht trekt? Dit kan in een literatuurlijst, of zelfs in de boekenwinkel. (Ja, in de boekhandel trekt het uiterlijk van het boek ook uw aandacht; daarom is de vormgeving zo belangrijk als ondersteuning van de marketing van een nieuw boek.)

► Kies een titel die de aandacht van een potentiële lezer trekt.

In plaats van Hoe schrijft u een boek, heb ik daarom gekozen voor een andere, meer interessante titel voor dit artikel.

Een van de beste manieren om uw werk beter leesbaar te maken is anekdotes te gebruiken. Met deze voorbeelden uit de praktijk kunnen lezers zich snel identificeren. Voor alle duidelijkheid, een anekdote heeft bepaalde kenmerken:

Kenmerken van de anekdote

• u mag soepel omgaan met de waarheid
• houd het zo actueel mogelijk (gebruik de tegenwoordige tijd)
• gebruik (gefingeerde) namen van personen en bedrijven
• gebruik locaties ('een nieuwbouwwijk in Arnhem')
• geef voldoende couleur locale voordat u de clou verklapt.

Tot slot behoort het aanbieden van of meewerken aan het ontwikkelen van een geschikte flaptekst (de teksten op het omslag) tot de bijkomende klussen.

Hoe lang heeft u nodig?
Uit ervaring weet ik dat ik maar ½-2 uur nodig heb om een artikel te schrijven; 3 dagdelen voor een script voor een DVD van 1 uur; en 7 dagen voor een boek. Deze gaan over onderwerpen waar ik me verwant aan voel; ik schrijf uit het hart.
U ontdekt zelf hoeveel tijd u nodig heeft om te schrijven. Hierbij is belangrijk dat u zich een doel stelt. Dat u weet dat uw boek of artikel klaar is vóór een bepaalde datum; en dat u consequent handelt volgens deze waarheid die u hanteert voor uzelf, uw geweten en de betrokkenen om u heen. (Als u meer over dit 'omgaan met doelen' wilt weten, sla dan een willekeurig boek over persoonlijk succes open.)

Afronden
Wanneer u de eerste versie klaar hebt: feest vieren! Ja, beloon uzelf voor uw prestatie. Laat uw werk even liggen.

Als de tekst lekker loopt, als het zegt wat u wilt zeggen, laat het dan zo. Haal alle type- en spelfouten er uit. Zorg voor een juiste spatiëring bij interpunctie. Ik raad u het hanteren van de spellingswijze van Het Groene Boekje aan.

Laat een ander uw tekst lezen. Sta open voor suggesties, want het gaat uiteindelijk om een verkoopbare tekst. (Verkoopbaar betekent dat een redacteur het wil plaatsen; soms krijgt u er inderdaad een honorarium voor!) Behoed u voor het in de verdediging gaan! Uit ervaring verzeker ik u dat het vaak moeilijk is om uw tekst-baby los te laten, terwijl het juist de stukjes zijn die u zo mooi vindt die u beter kunt schrappen!

Afleveren
Vandaag de dag willen redacteurs van (vak)bladen en uitgevers van boeken graag de tekst als digitaal bestand. Iedere uitgever heeft z'n eigen regels hierover.
Werk zoveel mogelijk samen met de redacteur: samen maakt u een product om de klant (de lezer, de markt) tevreden te stellen. Sta uw mannetje wat betreft geopperde veranderingen alleen als het om werkelijk principiële zaken gaat.

Op een bepaald moment krijgt u drukproeven te zien. Gegarandeerd wacht u er al weken op, dan krijgt u ze met het verzoek om ze 'gisteren' door te nemen! Wees nauwkeurig in het nakijken, en zuinig in grondige veranderingen. Ga na of u de verbeterde tekst daarna weer als drukproef (revisieproef) kunt bekijken! Uit ervaring verzeker ik u dat deze extra moeite loont.

Let vooral op de plaats van bijvoorbeeld noten in uw tekst. Controleer, controleer, en controleer nog een keer dat alle noten op de juiste plaats komen. Kijk goed naar zaken zoals de juiste paginanummering, correcte volgorde van (tussen)kopjes en hoofdstukken in de inhoudsopgave, opdracht, nawoord, illustratienummering en de bijbehorende bijschriften.

Verkopen
Dit onderwerp alleen is al de basis voor veel boeken! Ik houd het hier kort. Ga ervan uit dat vakbladen geïnteresseerd zijn in actuele, interessante kopij. Ook zij willen hun bladen vullen en verkopen! Het is een kwestie van het vinden van een geschikt blad. U kent uw vakgebied, dus zult u ook de passende bladen kennen.

Boeken: het kiezen van een geschikt onderwerp, het aantrekkelijk maken van uw benadering en het uitzoeken van een geschikt fonds (dat is, een reeks boeken of onderwerpen waarbij uw boek past) bij een uitgever - dit hoort er allemaal bij. Gelukkig zijn zij die zelf benaderd worden door een uitgever - het bespaart veel moeite!

Tot slot ...
Of uw boek of artikel uiteindelijk verschijnt, is maar een onderdeel van het geheel. De eerste stap is: SCHRIJVEN!
Mijn advies luidt: DOEN! En zie eventueel daarna wat u ermee wilt!
Ik wens u veel schrijversplezier!

David Bloch
Perfect Presentation

David Bloch

In zijn internationale praktijk is David een veelgevraagd presentator, trainer, consultant, coach en therapeut. Hij entertraint en schrijft met passie, en weet anderen te kietelen op plekken waar ze amper weet van hadden, om ze te ondersteunen in hun ontwikkeling, groei en succes. Perfect Presentation Alle artikelen van deze auteur